Zadanie 3.3.2.5
DOI: 10.37190/OZE-FizykaCw1-r3

 Zadanie 3.3.2.5

Zmienna siła
Samochód o masie \(m\) hamowany jest siłą oporu \(F=-b\,v^2\). Jaką drogę przebędzie samochód, zanim prędkość jego zmaleje do polowy?

Informacja

Możesz zobaczyć odpowiedź klikając w przycisk "Odpowiedź" lub sprawdzać kolejne etapy rozwiązania, wybierając prawidłowe odpowiedzi. W rozwiązaniu znajdziesz wskazówki, obliczenia i objaśnienia.

Dane i szukane

Dane:
- masa samochodu\(m\),
- równanie opisujące siłę hamującą \(F=-b\,v^2\).

Szukane:
- droga przebyta przez samochód zanim jego prędkość zmalała do połowy \(S_1\).

Odpowiedź

Samochód, którego prędkość zmaleje do polowy przebędzie drogę \(\displaystyle{S_1=\frac{m}{b}\ln 2 }\).

Polecenie

Napisz równanie ruchu prawdziwe dla sytuacji opisanej w zadaniu. Wybierz jedno poprawne równanie spośród czterech, przedstawionych poniżej.

Wybór 1 z 4

\(\displaystyle{mv^2=b\frac{\mathrm{d}S }{\mathrm{d} t}}\)

Odpowiedź nieprawidłowa

Wybór 2 z 4

\(\displaystyle{ma=b\frac{\mathrm{d}v^2 }{\mathrm{d} t}}\)

Odpowiedź nieprawidłowa

Wybór 3 z 4

\(\displaystyle{m\frac{\mathrm{d}v }{\mathrm{d} t}=-bv}\)

Odpowiedź nieprawidłowa

Wybór 4 z 4

\(\displaystyle{m\frac{\mathrm{d}v }{\mathrm{d} t}=-bv^2}\)

Odpowiedź prawidłowa

Rozwiązanie

Równanie ruchu wyprowadzane jest z II zasady dynamiki \(F=ma\). Za siłę podstawiamy wartość podaną w treści zadania. Przyspieszenie \(a\) zastępujemy wyrażeniem \(\displaystyle{\frac{\mathrm{d}v }{\mathrm{d} t}}\). W ten sposób otrzymujemy:

\(\displaystyle{m\frac{\mathrm{d}v }{\mathrm{d} t}=-b\,v^2}\)

Polecenie

Wyznacz czas, w jakim prędkość samochodu zmaleje do połowy. Wybierz prawidłową wartość wśród czterech, przedstawionych poniżej.

Wybór 1 z 4

\(\displaystyle{t_1=\frac{m}{bv_0}}\)

Odpowiedź prawidłowa

Wybór 2 z 4

\(\displaystyle{t_1=\frac{bv_0}{m}}\)

Odpowiedź nieprawidłowa

Wybór 3 z 4

\(\displaystyle{t_1=\frac{b}{m}}\)

Odpowiedź nieprawidłowa

Wybór 4 z 4

\(\displaystyle{t_1=\frac{m}{b}}\)

Odpowiedź nieprawidłowa

Rozwiązanie

Wyznaczenie czasu \(t_1\) wymaga rozwiązania równania różniczkowego

\(\displaystyle{m\frac{\mathrm{d}v }{\mathrm{d} t}=-b\,v^2}\),

w tym celu obie strony mnożymy przez wyrażenie \(\displaystyle{\frac{\mathrm{d}t}{mv^2}}\) i całkujemy

\(\displaystyle{\int \frac{\mathrm{d}v}{v^2}=-\frac{b}{m}\int \mathrm{d}t}\)
 \[\displaystyle{\int x^n\,\mathrm{d}x=\frac{1}{n+1}x^{n+1}+C \,,\mathrm{gdzie}\; n\neq 1}\] 
\(\displaystyle{\frac{1}{-2+1}v^{-2+1}=-\frac{b}{m}t+C }\)
\(\displaystyle{-\frac{1}{v}=-\frac{b}{m}t+C }\)

Po uwzględnieniu warunków początkowych mamy
W celu wyznaczenia stałej całkowania \(C\), podstawiamy do otrzymanego równania warunki początkowe, czyli, w chwili początkowej \(t=0\), prędkość wynosi \(v=v_0\). \[\displaystyle{-\frac{1}{v}=-\frac{b}{m}\cdot 0+C }\] \[\displaystyle{C=-\frac{1}{v_0}}\] Otrzymaną wartość stałej podstawiamy do równania i otrzymujemy: 


\(\displaystyle{-\frac{1}{v}=-\frac{b}{m}t-\frac{1}{v_0} }\)

Po przekształceniach otrzymujemy wartość  \[\displaystyle{-\frac{1}{v}=-\left ( \frac{bv_0t}{mv_0}+\frac{m}{mv_0} \right ) }\] \[\displaystyle{-\frac{1}{v}=-\frac{b\,v_0\,t+m}{m\,v_0} }\] 

\(\displaystyle{v=\frac{m\,v_0}{b\,v_0\,t+m} }\)

Następnie należy obliczyć, po jakim czasie \(t_1\) prędkość samochodu zmaleje do polowy, czyli

\(\displaystyle{v(t_1)=\frac{v_0}{2}=\frac{m\,v_0}{b\,v_0\,t_1+m} }\)

Po przekształceniach otrzymujemy  \[b\,v_0^2\,t_1+m\,v_0=2m\,v_0\] \[b\,v_0^2\,t_1=2m\,v_0-m\,v_0\] \[b\,v_0^2\,t_1=m\,v_0\] \[b\,v_0\,t_1=m\] 
\(\displaystyle{t_1=\frac{m}{b\,v_0} }\)

Polecenie

Znając czas ,po jakim prędkość samochodu zmaleje do połowy \(\displaystyle{t_1=\frac{m}{b\,v_0}}\), wyznacz drogę, jaką przebędzie samochód, zanim prędkość jego zmaleje do polowy. Wybierz jedno prawidłowe rozwiązanie, wśród czterech przedstawionych poniżej.

Wybór 1 z 4

\(\displaystyle{S_1=\frac{m}{b}\ln\left (\frac{2b}{m} \right ) }\)

Odpowiedź nieprawidłowa

Wybór 2 z 4

\(\displaystyle{S_1=\frac{b}{m}\ln2 }\)

Odpowiedź nieprawidłowa

Wybór 3 z 4

\(\displaystyle{S_1=\frac{m}{b}\ln2 }\)

Odpowiedź prawidłowa

Wybór 4 z 4

\(\displaystyle{S_1=\frac{m}{b}\ln\left (\frac{bv}{m} \right ) }\)

Odpowiedź nieprawidłowa

Rozwiązanie

Wyznaczmy zależność drogi przebytej przez samochód od czasu. We wcześniejszym etapie rozwiązania otrzymaliśmy równanie określające zależność prędkości od czas:

\(\displaystyle{v(t)=\frac{m\,v_0}{b\,v_0\,t+m} }\),
a ponieważ \(\displaystyle{v=\frac{\mathrm{d} S}{\mathrm{d} t}}\), więc mamy:
\(\displaystyle{\frac{\mathrm{d} S}{\mathrm{d} t}=\frac{m\,v_0}{b\,v_0\,t+m} }\)

Otrzymaliśmy równanie różniczkowe. Dla ułatwienia całkowania przekształćmy prawą stronę tego równania.

\(\displaystyle{v=\frac{m\,v_0}{b\,v_0\,t+m}=\frac{m}{bt+\frac{m}{v_0}}=\frac{1}{\frac{b}{m}t+\frac{1}{v_0}} }\)
Tak więc mamy
\(\displaystyle{\frac{\mathrm{d} S}{\mathrm{d} t}=\frac{1}{\frac{b}{m}t+\frac{1}{v_0}} }\)

Obie strony równania mnożymy przez \(\mathrm{d} t\) i całkujemy

\(\displaystyle{\int\mathrm{d} S=\int\frac{\mathrm{d} t}{\frac{b}{m}t+\frac{1}{v_0}} }\)

Podstawiamy nową zmienną całkowania
\(\displaystyle{x=\frac{bt}{m}+\frac{1}{v_0} }\) oraz \(\displaystyle{\mathrm{d}x=\frac{b}{m}\mathrm{d}t }\)

Po zamianie zmiennych mamy
\(\displaystyle{\int\mathrm{d} S=\int\frac{1}{x}\cdot \frac{m}{b}\mathrm{d}x }\)
\(\displaystyle{\int\mathrm{d} S=\frac{m}{b} \int\frac{1}{x}\mathrm{d}x }\)

Po całkowaniu otrzymujemy
\(S=\displaystyle{\frac{m}{b}\ln x+C }\)

Następnie wracamy do pierwotnych zmiennych
\(S=\displaystyle{\frac{m}{b}\ln \left ( \frac{bt}{m}+\frac{1}{v_0} \right )+C }\)

Po uwzględnieniu warunków początkowych mamy
W celu wyznaczenia stałej całkowania \(C\), podstawiamy do otrzymanego równania warunki początkowe, czyli, w chwili początkowej \(t=0\) oraz \(S=0\). \[\displaystyle{0=\frac{m}{b}\ln \left ( \frac{bt}{m}+\frac{1}{v_0} \right )+C }\] \[\displaystyle{0=\frac{m}{b}\ln \left ( \frac{b}{m}\cdot 0+\frac{1}{v_0} \right )+C}\] \[\displaystyle{C=-\frac{m}{b}\ln \left ( \frac{1}{v_0} \right ) }\] Otrzymaną wartość stałej podstawiamy do równania i otrzymujemy: 


\(S=\displaystyle{\frac{m}{b}\ln \left (\frac{bt}{m}+\frac{1}{v_0} \right )-\frac{m}{b}\ln \left (\frac{1}{v_0} \right) }\)

Po przekształceniach otrzymujemy zależność  \[\displaystyle{S=\frac{m}{b}\left (\ln\left (\frac{bt}{m}+\frac{1}{v_0}\right )-\ln\left (\frac{1}{v_0}\right )\right )}\] \[\displaystyle{S=\frac{m}{b}\ln\left(\frac{\frac{bt}{m}+\frac{1}{v_0}}{\frac{1}{v_0}}\right )}\] \[\displaystyle{S=\frac{m}{b}\ln\left (\frac{btv_0+m}{mv_0}\cdot v_0\right )}\] \[\displaystyle{S=\frac{m}{b}\ln\left (\frac{btv_0+m}{m}\right )}\] 

\(\displaystyle{S=\frac{m}{b}\ln\left (\frac{bv_0}{m}t+1 \right ) }\)

Po czasie \(\displaystyle{t_1=\frac{m}{b\,v_0} }\) samochód, którego prędkość zmaleje do połowy przebędzie drogę

\(\displaystyle{S_1=\frac{m}{b}\ln\left (\frac{b\,v_0}{m}\cdot \frac{m}{b\,v_0}+1 \right ) }\)

\(\displaystyle{S_1=\frac{m}{b}\ln 2 }\)

Odpowiedź

Samochód, którego prędkość zmaleje do polowy przebędzie drogę \(\displaystyle{S_1=\frac{m}{b}\ln 2 }\).