Zadanie 4.2.1.5

 Zadanie 4.2.1.5

Klocek zsuwający się po równi
Klocek o masie \(0,8\,\mathrm{kg}\) zsuwa się po równi o długości \(1,2\,\mathrm{m}\) i kącie nachylenia \(30^{\circ}\) do poziomu ze stałą prędkością \(\displaystyle{0,3\,\mathrm{\frac{m}{s}} }\). Wyznacz, ile ciepła wydzieli się na całej długości równi w wyniku tarcia klocka o powierzchnię równi.

 Wskazówka teoretyczna

 Teoria - energia a siły niezachowawcze
Jeżeli na ciało, oprócz sił zachowawczych (takich jak siła grawitacji, czy siła sprężysta), działają siły niezachowawcze (takie jak siła tarcia, czy siła oporu ośrodka), to powodują one zmniejszenie całkowitej energii mechanicznej ciała (tj. sumy energii kinetycznej i potencjalnej ciała).

Informacja

Postaraj się samodzielnie rozwiązać zadanie. Możesz sprawdzić swój tok rozumowania, klikając w przyciski odsłaniające kolejne etapy proponowanego rozwiązania lub sprawdź od razu odpowiedź.

Dane i szukane

Dane:
- długość równi \(l=1,2\,\mathrm{m}\),
- masa klocka \(m=0,8\,\mathrm{kg}\),
- kąt nachylenia równi do poziomu \(\alpha=30^{\circ}\),
- prędkość klocka \(\displaystyle{v=0,3\,\mathrm{\frac{m}{s}} }\),
- przyspieszenie ziemskie \(\displaystyle{g=10\,\mathrm{\frac{m}{s^2}} }\).

Szukane:
- ilość wydzielonej energii cieplnej \(Q\).

Analiza sytuacji

Z treści zadania wynika, że w czasie przesuwania się klocka po równi wydziela się ciepło \(Q\), czyli wzrasta energia cieplna (wewnętrzna) trących się ciał. W czasie ruchu klocka jego energia kinetyczna jest stała, klocek ma stałą prędkość, natomiast w wyniku zmniejszania się wysokości, maleje jego energia potencjalna. Wynika stąd, że to energia potencjalna ulega zamianie na energię wewnętrzną (na wydzielone ciepło).

Analiza rodzajów energii, z jakimi mamy do czynienia w układzie równia i zsuwający się po niej klocek, może dać odpowiedź na pytanie postawione w treści zadania. Wymienione rodzaje energii są związane zasadą zachowania energii:

\(E_k+E_p+E_w=const\)

gdzie: \(E_k\) – energia kinetyczna klocka, \(E_p\) – energia potencjalna klocka, \(E_w\) – energia wewnętrzna klocka i równi.

Rozwiązanie

Zastosujmy teraz zasadę zachowania energii do rozwiązania powyższego problemu. Ponieważ energia kinetyczna klocka nie zmienia się (klocek ma stałą prędkość), a maleje jego energia potencjalna, to ubytkowi energii potencjalnej musi towarzyszyć ekwiwalentny przyrost energii wewnętrznej zgodnie ze wzorem:

\(\Delta E_p+\Delta E_w=0\)

\(\Delta E_w=-\Delta E_p\)

Przy czym \(\Delta E_w=Q\) jest to szukaną przez nas energią cieplną, natomiast \(\Delta E_p\) jest zmianą (ujemną) energii potencjalnej klocka. I ta otrzymujemy:

\(Q=-mgh\)

\(h\) jest wysokością, na jakiej znajduje się klocek, a ponieważ znamy długość równi i kąt jej nachylenia, możemy napisać \(\displaystyle{\sin\alpha=\frac{h}{l}}\). Ilość wydzielonej energii cieplnej w czasie ruchu klocka po równi wynosi:

\(Q=mg\,l\sin\alpha\)

\(Q=0,8\cdot 10\cdot 1,2\cdot 0,5=4,8\,\mathrm{J}\)

 Obliczona energia cieplna częściowo wydziela się w klocku, a częściowo w pobliżu powierzchni równi. 

Odpowiedź

Na całej długości równi, w wyniku tarcia klocka o powierzchnię równi, wydzieli się \(4,8\,\mathrm{J}\) ciepła.