Processing math: 100%
Zadanie 6.4.1.1

 Zadanie 6.4.1.1

Ciężarek na sprężynie
Na pionowo wiszącej sprężynie zawieszono ciężarek, co spowodowało wydłużenie jej o 9,8cm. Ciężarek ten wprawiono w drgania, odciągając go w dół i puszczając. Jaką wartość powinien mieć współczynnik tłumienia β, aby:
  1. drgania ustały po 10s (przyjąć umownie, że drgania ustają, gdy ich amplituda zmaleje do 1% wartości początkowej);
  2. ciężarek powrócił aperiodycznie do położenia równowagi;
  3. logarytmiczny dekrement tłumienia był równy λ=6?

 Wskazówka teoretyczna

 Teoria - drgania tłumione
Mechaniczne drgania tłumione można przedstawić jako swobodny oscylator harmoniczny, na który działa siła proporcjonalna do prędkości. Równanie takiego ruchu można zapisać w postaci:

d2x(t)dt2+2βdx(t)dt+ω20x=0

gdzie
β=b2m współczynnik tłumienia, b jest współczynnikiem proporcjonalności zawartym w sile tłumiącej: F=bv;
ω0=km - częstość oscylatora nietłumionego;
ω=ω20β2 - częstość drgań tłumionych.

W ruchu harmonicznym tłumionym amplituda, a co za tym idzie i energia drgań maleje z czasem do zera.

Informacja

Postaraj się samodzielnie rozwiązać zadanie. Możesz sprawdzić swój tok rozumowania, klikając w przyciski odsłaniające kolejne etapy proponowanego rozwiązania lub sprawdź od razu odpowiedź.

Dane i szukane

Dane:
- wydłużenie sprężyny l=9,8cm=0,098m,
- czas ustania drgań t1=10s,
- przyspieszenie ziemskie g=9,8ms2.

Szukane:
- wartość współczynnika tłumienia, w przypadku ustania drgań β1,
- wartość współczynnika tłumienia, w przypadku gdy ciężarek powrócił aperiodycznie do położenia równowagi β2,
- wartość współczynnika tłumienia, w przypadku gdy logarytmiczny dekrement tłumienia był równy λ=6: β3.

Analiza sytuacji

Podane w zadaniu wydłużenie sprężyny l związane jest z masą ciężarka m i współczynnikiem sprężystości sprężyny prawem Hooka:

mg=kl

Jak wiemy współczynnik sprężystości określa częstość drgań własnych układu zgodnie ze wzorem:

ω0=km

Korzystając z prawa Hooka otrzymujemy

ω0=mglm=gl

Jak widać, do wyznaczenia częstości drgań własnych, wystarcza sama znajomość statycznego wydłużenia sprężyny po zawieszeniu ciężarka. Rozpatrzmy teraz ruch drgający przy pewnym współczynniku tłumienia β. Równanie ruchu drgań tłumionych ma postać

x=A(t)cos(ωt+φ),

gdzie x jest wychyleniem od położenia równowagi, t - czasem, φ - fazą początkową; ω jest częstością drgań dana wzorem:

ω=ω20β2,

A(t) to amplituda drgań tłumionych zależna od czasu. Zależność ta ma postać

A(t)=A0exp(βt)

gdzie A0 jest amplitudą początkową (w chwili t=0).

Rozwiązanie

1. Szukamy współczynnika β dla warunku: po 10s amplituda maleje 100 razy. Możemy to zapisać jako

A0exp(β1t)=A0100

β1=ln100t=0,46s1

2. Aperiodyczny powrót ciężarka do położenia równowagi oznacza, zgodnie ze wzorem na ω, że współczynnik β jest większy lub równy częstości drgań własnych układu. Mamy więc

β2ω0=gl=9,80,098=10s1

3. Zgodnie z definicją logarytmicznego dekrementu tłumienia mamy

λ=β3T,

gdzie T jest okresem drgań:

T=2πω=2πω20β23

Podstawiając T do wzoru na λ i po λ=β32πω20β23 λ2=4π2β23ω20β23 λ2ω20λ2β23=4π2β23 4π2β23+λ2β23=λ2ω20 β3=λ2ω204π2+λ2 , otrzymujemy

β3=λ2gl(4π2+λ2)

β3=629,80,098(4π2+62)=6,9s1

Odpowiedź

Wartość współczynnika tłumienia, w przypadku ustania drgań wynosi β1=0,46s1. W przypadku gdy ciężarek powróci aperiodycznie do położenia równowagi współczynnik przyjmuje wartości β210s1, a w przypadku gdy logarytmiczny dekrement tłumienia był równy λ=6, mamy β3=6,9s1.