Zadanie 1.3.1

 Polecenie

Dla par zbiorów \(A\) i \(B\) wyznacz
\[A\cup B,\quad A\cap B,\quad A\setminus B, \quad B\setminus A,\quad  A^{'}, \quad B^{'}.\]
Wskaż pary zbiorów, między którymi zachodzi relacja inkluzji.

 Wskazówki

Definicja sumy mnogościowej

Suma mnogościowa zbiorów \(A\) i \(B\), to zbiór wszystkich elementów, które należą do zbioru \(A\) oraz tych, które należą do zbioru \(B\). Sumę oznaczamy \(A\cup B\). Zatem:
 \[\left \{ x\in A\cup B \right \}\Leftrightarrow \left \{ x\in A \vee  x \in  B \right \}.\]
suma zbiorów A i B

 Przykład

Jeśli zatem wśród wszystkich ludzi zbiór \(A\) byłby zbiorem wszystkich studentów a zbiór \(B\) byłby zbiorem wszystkich osób pracujących, to suma \(A\cup B\) byłaby zbiorem wszystkich osób studiujących lub pracujących. W szczególności do zbioru tego należą:
  • wszyscy studiujący ale nie pracujący,
  • wszyscy pracujący ale nie studiujący,
  • wszyscy, którzy studiują i również pracują,
  • wszyscy, którzy pracują  i równocześnie studiują.

Definicja iloczynu zbiorów

Iloczynem mnogościowym zbiorów \(A\) i \(B\) nazywamy zbiór złożony tylko z elementów, które jednocześnie należą do zbioru \(A\) i do zbioru \(B\). Iloczyn oznaczamy \(A\cap B\). Zatem: \[\left \{ x\in A\cap B \right \}\Leftrightarrow \left \{ x\in A \wedge   x \in  B \right \}.\]
 
Iloczyn zbiorów A i B

 Przykład

Jeśli zatem wśród wszystkich ludzi zbiór \(A\) byłby zbiorem wszystkich studentów a zbiór \(B\) byłby zbiorem wszystkich osób pracujących, to iloczynem \(A\cap B\) byłaby zbiorem wszystkich osób studiujących i pracujących jednocześnie. W szczególności do zbioru tego należą:
  • wszyscy, którzy studiują i również pracują,
  • wszyscy, którzy pracują  i równocześnie studiują.

Definicja różnicy zbiorów

Różnicą zbiorów \(A\) i \(B\) nazywamy zbiór wszystkich elementów, które należą do zbioru \(A\) ale nie należą do zbioru \(B\). Różnicę oznaczamy \(A\setminus B\). Zatem
\[\left \{ x\in A\setminus  B \right \}\Leftrightarrow \left \{ x\in A \wedge   x \notin  B \right \}.\]
 
Różnica zbiorów A i B

 Przykład

Jeśli zatem wśród wszystkich ludzi zbiór \(A\) byłby zbiorem wszystkich studentów a zbiór \(B\) byłby zbiorem wszystkich osób pracujących, to suma \(A\setminus B\) byłaby zbiorem wszystkich osób studiujących ale nie pracujących.
Różnica zbiorów \(B\setminus A\) to zbiór wszystkich ludzi, którzy:
  • pracują ale nie studiują.

Definicja dopełnienia zbiorów

Niech \(X\) będzie ustalonym zbiorem zwanym dalej przestrzenią, niech \(A\) będzie dowolnym podzbiorem zbioru \(X\). Dopełnieniem zbioru \(A\) względem przestrzeni \(X\) nazywamy zbiór \(X\setminus A\) i oznaczamy go symbolem \(A^{'} \left ( A^{c} \right )\). Oczywiście \(\left ( A^{'} \right )^{'}=A\). Ponadto \((\phi ^{'})=X, X^{'}=\phi\).
 
Dopełnienie zbioru A

 Przykład

Jeśli zatem wśród wszystkich ludzi zbiór \(A\) byłby zbiorem wszystkich studentów, to dopełnienie \(A^{'}\) byłaby zbiorem wszystkich ludzi, którzy nie studiują.
 W szczególności do zbioru tego należą:
  • wszyscy ludzie pracujący lub nie, pod warunkiem,  że nie studiują.

Zawieranie się zbiorów (inkluzja)

Zbiór \(A\) zawiera się w zbiorze \(B\) jeśli każdy element należący do zbioru \(A\) należy również do zbioru \(B\). Co zapisujemy symbolicznie: \(A \subset B\).
Mamy zatem:
\[A\subset B \Leftrightarrow \forall x \left [ x\in A \Rightarrow x \in B \right ].\]
Dodatkowo, jeśli \(A\neq B\), wówczas mówimy, że zbiór \(A\) jest podzbiorem właściwym zbioru \(B\).
Oczywiste jest, że \(\phi \subset A, A \subset A\) dla dowolnego zbioru \(A\).
Zawieranie się zbioru A w zbiorze B

Zbiory rozłączne

Mówimy,  ze zbiory \(A\) i \(B\) są rozłączne, jeśli ich iloczyn jest zbiorem pustym, tj.
\(A\cap B = \phi\)
Zbiory rozłączne

 Ćwiczenia

1. \(A=(0,5),B=\left \langle 0;7 \right \rangle\)

 Rozwiązanie - Animacja 1

Uwaga
Rozwiązanie jest przedstawione w postaci animacji.
Kliknij w przycisk z odpowiednim zbiorem a pojawi się on na osi licznowej wraz z wytłumaczeniem.

 Odpowiedź

\[\begin{array}{l}
A\subset B\\
A\cup B=\left \langle 0;7 \right \rangle\\
A\cap B=\left ( 0;5 \right )\\
A\setminus B=\varnothing\\
B\setminus A=\left \langle 5;7 \right \rangle\\
A^{'}=\left ( -\infty ;0 \right \rangle\cup \left \langle 5;\infty  \right )\\
B^{'}=\left ( -\infty ;0 \right )\cup \left ( 7;\infty  \right )
\end{array}\]
2. \(A=\left ( -\infty;5 \right \rangle ,B=(-2; \infty)\)

 Rozwiązanie - Animacja 2

Uwaga
Rozwiązanie jest przedstawione w postaci animacji.
Kliknij w przycisk z odpowiednim zbiorem a pojawi się on na osi licznowej wraz z wytłumaczeniem.

 Odpowiedź

\[\begin{array}{l}
A\cup B=\mathbb{R}\\
A\cap B=\left (  -2; 5\right \rangle\\
A\setminus B=\left ( -\infty ;-2 \right \rangle\\
B\setminus A=\left ( 5;\infty  \right )\\
A'=B\setminus A=\left ( 5;\infty  \right )\\
B'=A\setminus B=\left ( -\infty ;-2 \right \rangle
\end{array}\]
3. \(A=\{ n\in N: 2|n\}, B=\{  n\in N: 3|n\} \)

 Rozwiązanie

Najpierw spróbujemy wypisać po kilka elementów każdego z tych zbiorów.
\(A\) to zbiór wszystkich liczb naturalnych, które dzieli \(2\), czyli są podzielne przez \(2\). Inaczej mówiąc są to wszystkie parzyste liczby naturalne, zatem \[A =\{ 0,2,4,6,8,… \} .\]
Do zbioru \(B\) należą te wszystkie liczby naturalne, które dzieli \(3\), czyli te, które są podzielne przez \(3\): \[ B=\{0,3,6,9,12,15,18,21….\}.\]Pamiętajmy, że liczba \(0\) nie dość, że jest naturalna (choć niektóre źródła podają, że zbiór liczb naturalnych nie zawiera w sobie \(0\), my będziemy zakładać, że zawiera), to jest również podzielna przez wszystkie liczby naturalne. Sama jednak nie może być dzielnikiem żadnej liczby, bo w matematyce nie umiemy dzielić przez \(0\)! Spróbuj wypisać elementy sumy, iloczynu, różnic oraz dopełnień zbiorów \(A\) i \(B\).
Sumą zbiorów \(A\) i \(B\) będzie zbiór tych wszystkich liczb naturalnych podzielnych przez \(2\) lub podzielnych przez \(3\), zatem
\[A \cup B = \left \{ 0,2,3,4,6,8,9,10,12,... \right \} = \left \{ n\in N: 2|n \vee 3|n \right \}.\]
Iloczynem zbiorów \(A\) i \(B\) jest w tym przypadku zbiór wszystkich liczb naturalnych, które są jednocześnie podzielne przez \(2\) i przez \(3\). Zauważmy,  że jest to zbiór wszystkich liczb naturalnych podzielnych przez \(6\), co wynika również  z cech podzielności liczb.
\[A \cap   B = \left \{0,6,12,... \right \} = \left \{ n\in N: 2|n \wedge  3|n \right \}= \left \{ n\in N: 6|n \right \}.\]
Różnicą zbiorów \(A\setminus B\) jest zbiór wszystkich liczb naturalnych, które dzielą się przez \(2\) ale jednocześnie nie dzielą się przez \(3\). Wybierzmy takie liczby ze zbioru \(A\):
\[ A \setminus B = \left \{ 2,4,8,10,14,16,20,... \right \}= \left \{ n\in N: 2\mid n \wedge  3 \nmid n \right \}.\]
Różnicę zbiorów \(B\setminus A\) będziemy wyznaczać podobnie, jednak liczby naturalne należące do tej różnicy będą podzielne przez \(3\) ale nie będą dzielić się przez \(2\):
\[B \setminus A = \left \{ 3,9,15,21,... \right \}= \left \{ n\in N: 3 \mid n \wedge 2\nmid n \right \}\]
Dopełnienie zbioru \(A\) (zbiór \(A^{'}\))
Ponieważ zbiory \(A\) i \(B\) są zawarte w \(\mathbb{R}\) (są podzbiorami zbioru liczb rzeczywistych), zatem dopełnieniem zbioru \(A\) będzie zbiór liczb rzeczywistych z wyłączeniem tych liczb naturalnych, które są podzielne przez \(2\). Nie potrafimy znaleźć  jednej cechy dla wszystkich tych liczb, zatem zapisujemy symbolicznie zbiór tych liczb rzeczywistych, które albo nie są naturalne lub, jeśli są naturalne, to nie dzielą się przez \(2\):
\[A^{'}= \left \{ x\in \mathbb{R}:x \notin N \vee  (x\in N \wedge  2 \nmid x)   \right \}.\]
Dopełnienie zbioru \(B\) (zbiór \(B^{'}\))
Podobnie zbiory \(A\) i \(B\) są zawarte w \(\mathbb{R}\) (są podzbiorami zbioru liczb rzeczywistych), zatem dopełnieniem zbioru \(B\) będzie zbiór liczb rzeczywistych z wyłączeniem tych liczb naturalnych, które są podzielne przez \(3\). Nie potrafimy znaleźć takiej cechy dla wszystkich tych liczb, zatem zapisujemy symbolicznie zbiór tych liczb rzeczywistych, które albo nie są naturalne lub, jeśli są naturalne, to nie dzielą się przez \(3\):
\[B^{'}= \left \{ x\in \mathbb{R}:x \notin N \vee  (x\in N \wedge  3 \nmid x)   \right \}.\]

 Odpowiedź

\[\begin{array}{l}
A \cup B = \left \{ 0,2,3,4,6,8,9,10,12,... \right \} = \left \{ n\in N: 2|n \vee 3|n \right \},\\
A \cap   B = \left \{0,6,12,... \right \} = \left \{ n\in N: 2|n \wedge  3|n \right \}= \left \{ n\in N: 6|n \right \},\\
 A \setminus B = \left \{ 2,4,8,10,14,16,20,... \right \}= \left \{ n\in N: 2\mid n \wedge  3 \nmid n \right \},\\
B \setminus A = \left \{ 3,9,15,21,... \right \}= \left \{ n\in N: 3 \mid n  \wedge 2\nmid n  \right \},\\
A^{'}= \left \{ x\in \mathbb{R}:x \notin N \vee  (x\in N \wedge  2 \nmid x)   \right \},\\
B^{'}= \left \{ x\in \mathbb{R}:x \notin N \vee  (x\in N \wedge  3 \nmid x)   \right \}.
\end{array}\]
4. \(A = \left \{ x\in  \mathbb{R}: x^{2}=9 \right \},\) \(B= \left \{ x\in  \mathbb{R}: x^{2}-x-6=0 \right\}\)

 Rozwiązanie

Zbiór \(A\), to zbiór tych liczb rzeczywistych \(x\), które spełniają równanie \(x^{2}=9\), zatem zbiór \(A\) tworzą te liczby, które są rozwiązaniami danego równania. Podobnie ze zbiorem \(B\). Należy zatem rozwiązać równania kwadratowe podane w zbiorze \(A\) i w zbiorze \(B\).
Rozwiązując równanie kwadratowe podane w zbiorze \(A\) korzystamy ze wzoru skróconego mnożenia na  \(a^{2}-b^{2}=(a+b)(a-b)\) .
\[ \begin{array}{l}
x^{2}= 9\\
x^{2}-9=0\\
(x-3)(x+3)=0\\
x-3 = 0 \vee x+3 =0\\
x=3 \vee x= -3
\end{array}\]
Zatem \(A = \{-3,3\}.\)
Rozwiąż równanie \(x^{2}-x-6=0,\) korzystając z delty.
\[ \begin{array}{l}
x^{2}-x-6=0\\
\Delta =b^{2}-4ac=1-4(-6)=25\\
\sqrt{\Delta}=5\\
\displaystyle{x_{1}=\frac{1-5}{2}=-2, x_{2}=\frac{1+5}{2}=3}
\end{array}\]
Zatem:\[A =\left \{ -3,3 \right \}, B=\left \{ -2,3 \right \}\]
Wyznaczamy sumę, iloczyn, różnice i dopełnienia poszczególnych zbiorów oraz podajemy odpowiedź.

 Odpowiedź

\[\begin{array}{l}
A\cup B=\left \{ -3, -2, 3 \right \}\\
A\cap B = \left \{ 3 \right \}\\
A\setminus B=\left \{ -3 \right \}\\
B\setminus A = \left \{ -2 \right \}\\
A^{'}= \mathbb{R}\setminus \left \{ -3,3 \right \}\\
B^{'}= \mathbb{R}\setminus \left \{ -2,3 \right \}.
\end{array}\]

 Polecenie

Dla par zbiorów \(A\) i \(B\) wyznacz
\[A\cup B,\quad A\cap B,\quad A\setminus B, \quad B\setminus A,\quad  A^{'}, \quad B^{'}.\]
Wskaż pary zbiorów, między którymi zachodzi relacja inkluzji.

 Ćwiczenia

1. \(A = \left ( -1; 6 \right ), B = \left \langle 0 ; 4 \right \rangle\)

 Odpowiedź

\[\begin{array}{l}
B\subset A\\
A\cup B=\left ( -1;6 \right )=A\\
A\cap B=\left \langle 0;4 \right \rangle=B\\
A\setminus B=\left ( -1;0 \right )\cup \left ( 4;6 \right )\\
B\setminus A=\phi\\
A^{'}=\left ( -\infty ;-1 \right \rangle \cup \left \langle 6;\infty  \right )\\
B^{'}=\left ( -\infty ;0 \right )\cup \left ( 4;\infty  \right )
\end{array}\]
rysunek_1.3.1.1
2. \(A = \left \{ 5,6,7,8,9 \right \}, B = \left \{ 1,2,3,4,5,6 \right \}\)

 Odpowiedź

\[\begin{array}{l}
A\cup B=\left \{ 1,2,3,4,5,6,7,8,9 \right \}\\
A\cap B=\left \{ 5,6 \right \}\\
A\setminus B=\left \{ 7,8,9 \right \}\\
B\setminus A=\left \{ 1,2,3,4 \right \}\\
A^{'}=\mathbb{R}\setminus \left \{ 5,6,7,8,9 \right \}\\
B^{'}=\mathbb{R}\setminus \left \{ 1,2,3,4,5,6 \right \}.
\end{array}\]
rysunek_1.3.1.3
3. \(A= {\left \{x\in R: x<7 \wedge  x\geq -2 \right \}}, B={ \left \{ 1 \right \}}\cup [2,8].\)

 Odpowiedź

\[\begin{array}{l}
A=\left \langle -2;7 \right ), B=\left \{ 1 \right \}\cup \left \langle 2;8 \right \rangle\\
A\cup B=\left \langle -2;8 \right \rangle\\
A\cap B=\left \{ 1 \right \}\cup \left \langle 2;7 \right )\\
A\setminus B=\left \langle -2;2 \right )\setminus \left \{ 1 \right \}\\
B\setminus A=\left \langle 7;8 \right \rangle\\
A^{'}=\left ( -\infty ;-2 \right )\cup \left \langle 7;\infty  \right )\\
B^{'}=\left ( -\infty ;2 \right )\cup \left ( 8;\infty  \right ).
\end{array}\]
rysunek_1.3.1.2

Wybierz poprawne odpowiedzi (może ich być więcej niż jedna). Możesz sprawdzić poprawność odpowiedzi klikając przycisk "Sprawdź" lub na końcu "Sprawdź poprawność odpowiedzi".

Pytanie 1

Niech \(A = \left ( -\infty ; 2 \right ), B =  \left \langle -2; \infty  \right )\)

Który ze zbiorów jest równy \(\mathbb{R}\)

Pytanie 2

Niech \(A = \left ( -\infty ; 2 \right ), B =  \left \langle -2; \infty  \right ).\)

Zbiór \(\left \langle -2;2\right )\) jest równy:

Pytanie 3

Niech \(A = \left ( -\infty ; 2 \right ), B =  \left \langle -2; \infty  \right ).\)

Wybierz zbiory równe zbiorowi \(\left \langle 2;\infty \right )\)

Pytanie 4

Niech \(A = \left ( -\infty ; 2 \right ), B =  \left \langle -2; \infty  \right ).\)

Który ze zbiorów jest równoważny z przedziałem \(\left ( -\infty ;-2 \right )\)

Pytanie 5

Niech \(A = \left ( -\infty ; 2 \right ), B =  \left \langle -2; \infty  \right ).\)

Wybierz zbiory równe zbiorowi pustemu

Pytanie 6

Niech \(A = \left ( -\infty ; 2 \right ), B =  \left \langle -2; \infty  \right ).\)

Która relacja jest prawdziwa?

Podsumowanie